Γενεύη – Όταν πριν από δέκα χρόνια ένα πλοιάριο ασφυκτικά γεμάτο με περισσότερους από 500 ανθρώπους - γυναίκες, άνδρες και παιδιά - βυθίστηκε στα ανοικτά του ιταλικού νησιού Λαμπεντούζα, ο κόσμος είχε πει «ποτέ ξανά».

Σήμερα, στη δέκατη επέτειο αυτού του ναυαγίου, δεν έχουμε καταφέρει να τηρήσουμε αυτή τη δέσμευση. Το πρώτο τρίμηνο του 2023 ήταν το πλέον θανατηφόρο που έχει καταγραφεί από το 2017. Μέχρι τις 2 Οκτωβρίου φέτος 2.517 άνθρωποι αναφέρονται ως νεκροί ή αγνοούμενοι στην Κεντρική Μεσόγειο.

Σπάνια περνάει μια εβδομάδα χωρίς να ακούσουμε για τραγωδίες και δραματικά περιστατικά σε όλο τον κόσμο, είτε στη θάλασσα είτε σε χερσαίες διαδρομές. Έχουν κανονικοποιηθεί σε τρομακτικό βαθμό. Πρόκειται για τραγωδίες που μπορούν να αποφευχθούν και η ανάγκη να υπάρξει μια ουσιαστική ανταπόκριση δεν μπορεί να αναβάλλεται άλλο πια. Η διάσωση ανθρώπινων ζωών δεν είναι επιλογή. Είναι νομική υποχρέωση. Είναι ηθική επιταγή.

 Ζητούμε επιπλέον προσπάθειες για να ενισχυθεί η συνεργασία πάνω σε συντονισμένες επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, να διασφαλιστεί ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες λαμβάνουν σωτήρια βοήθεια, να τερματιστεί η ποινικοποίηση, η παρεμπόδιση ή η αποτροπή όσων παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια, να καθιερωθούν αποτελεσματικές ασφαλείς οδοί που ανταποκρίνονται στις ανάγκες και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των εμπλεκόμενων, να καταπολεμηθεί η εμπορία ανθρώπων και η εκμετάλλευση και να συγκεντρωθούν δεδομένα για την πρόληψη και την επίλυση υποθέσεων αγνοουμένων μεταναστών και προσφύγων, τα οποία να γίνονται δημόσια διαθέσιμα.

 Το 2018, τα κράτη μέλη του ΟΗΕ υιοθέτησαν το Παγκόσμιο Σύμφωνο για την Ασφαλή, Ομαλή και Τακτική  Μετανάστευση και το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες. Οι συμφωνίες αυτές γεννήθηκαν εν μέρει ως απάντηση σε τραγωδίες όπως αυτή στην Λαμπεντούζα, προορίζονταν να εφαρμοστούν συμπληρωματικά, παρέχοντας ένα πλαίσιο ανταπόκρισης με ιστορική σημασία.

 Το Παγκόσμιo Σύμφωνο για τη Μετανάστευση επιδιώκει να καθιερώσει συντονισμένες διεθνείς προσπάθειες για την ενίσχυση της διαχείρισης της μετανάστευσης και την προστασία των μεταναστών. Ταυτόχρονα, το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες είναι αφιερωμένο στην ενίσχυση του επιμερισμού της ευθύνης και τη διευκόλυνση εύρεσης λύσεων για την υποστήριξη των προσφύγων.

Η ευθύνη μας ως παγκόσμια κοινότητα είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που ακολουθούν επικίνδυνα ταξίδια σε αναζήτηση μιας πιο ασφαλούς και αξιοπρεπούς ζωής για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Όπως έχει γράψει και η Σομαλο-Βρετανή ποιήτρια Warsan Shire, «Κανένας δε βάζει το παιδί του σε μια βάρκα, εκτός αν το νερό είναι πιο ασφαλές από τη στεριά».

Υπό την ηγεσία μας, ως Γενική Διευθύντρια του ΔΟΜ και συντονίστρια του Δικτύου των Ηνωμένων Εθνών για τη Μετανάστευση και ως Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αντίστοιχα, και με τη βοήθεια του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, θα υπάρξει ανανέωση της δέσμευσης για ανάληψη δράσης.

Έχουμε κάνει πρόοδο, όπως διαπιστώθηκε στο πρώτο Φόρουμ για την Αξιολόγηση της Διεθνούς Μετανάστευσης τον Μάιο του 2022, όπου τα Κράτη Μέλη ζήτησαν επιπλέον προσπάθειες γι’ αυτό το ζήτημα. Μπορούμε και πρέπει να μετατρέψουμε αυτές τις εκκλήσεις σε λύσεις. Ο Γενικός Γραμματέας, με τη στήριξή μας, θα αναπτύξει ουσιαστικές και εφαρμόσιμες συστάσεις σε αυτά τα θέματα για να ληφθούν υπ’ όψιν από τα Κράτη Μέλη του ΟΗΕ τον επόμενο χρόνο.

Το δεύτερο Παγκόσμιο Φόρουμ για τους Πρόσφυγες, που διοργανώνει η Ύπατη Αρμοστεία τον ερχόμενο Δεκέμβριο, θα προσφέρει την ευκαιρία να ανακοινωθούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις και να διερευνηθεί πώς μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα ο επιμερισμός ευθυνών και βαρών, καλώντας για περισσότερη αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες.

Η προσέγγισή μας θα είναι ολιστική και θα βασίζεται σε μια βαθιά κατανόηση ορισμένων από τις βασικές αιτίες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες κατά μήκος διαφόρων διαδρομών παγκοσμίως. Θα είναι επίσης συμπεριληπτική, αξιοποιώντας τις απόψεις, την εξειδίκευση και την εμπειρία που φέρουν οι εταίροι μας: κράτη, ανθρωπιστικοί φορείς, κοινωνία των πολιτών και αυτοί που θίγονται άμεσα - οι μετανάστες, οι πρόσφυγες και οι οικογένειές τους.

Θα εναπόκειται στα κράτη να την εφαρμόσουν.

Καθώς συμπληρώνονται δέκα χρόνια από το ναυάγιο της Λαμπεντούζα, πρέπει να πολλαπλασιάσουμε τις προσπάθειές μας για να αποτρέψουμε την επανάληψη τέτοιων τραγωδιών. Η διεθνής κοινότητα έχει την ικανότητα να κάνει τη διαφορά. Τώρα πρέπει να αποδείξουμε ότι έχουμε τη βούληση και τη δέσμευση.

*****

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τη Florence Kim στη γραμματεία του Δικτύου του ΟΗΕ για τη Μετανάστευση: fkim@iom.int; +41 79 748 03 95.

Itayi Viriri στον ΔΟΜ: iviriri@iom.int; +41 79 554 04 43.

Shabia Mantoo στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες: mantoo@unhcr.org; +41 22 739 71 38.